Kruiden: Vanilla planifolia (Vanille)

Algemeen

De vanille-orchidee is een tot 15 m lange klimplant met vingerdikke, vlezige stengels en witte, tot ranken omgevormde luchtwortels afkomstig uit Midden Amerika. De bloemen groeien in korte, schermvormige trossen. De vruchten (die botanisch gezien bessen zijn) zijn hangend, staafvormig en 10 cm lang en 1 cm dik. Ze rijpen naar geel en bevatten tienduizenden zeer kleine, zwarte zaden. Door David Monniaux - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=294066 - Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=236915 -

Opkweken

De plant ontwikkelt ranken die wel 10mtr lang worden en langs een pergola of draad moeten worden geleid. Hoe warmer de standplaats, des te beter groeit de plant. De plant dan behandelen als kuipplant met wat meer water en warmte, niet onder de 10C. Een mengsel van boomschors (den – Pinus maritima), veenmos (sphagnum), puimsteen of perlite is te verkiezen boven gewone potgrond daar deze bij te veel vocht wortelrot kan veroorzaken. In de handel worden dergelijke grondmengsels aangeboden. Plantenvoedsel met een meststofgehalte van 20-20-20 speciaal voor orchideeën aangemaakt kan in vloeibare vorm in tuincentra aangeschaft worden. Eind de lente of begin van de zomer (groeiseizoen) regelmatig (om de 3 weken) bemesten, tijdens de wintermaanden of wanneer de planten in rust zijn minder. Heeft het liefst een lichte standplaats, maar wel in de halfschaduw. Geen direct zonlicht. De plant doet het het beste in een warme,vochtige atmosfeer. Nachttemperatuur van 15 tot 18 graden en dagtemperatuur van 21 tot 29 graden. Luchtvochtigheid 40 tot 60 %. Zorg voor minstens 4 uur per dag vol zonlicht. Plant dient goed gesteund te worden Vermeerderen kan door stengelstek. Aan elke stengelstek moeten drie tot vier bladknoppen zitten. Zet de stek in hetzelfde mengsel/substraat.

Oogsten

Vanille is na saffraan het duurste specerij ter wereld. Dat is te verklaren omdat in de teeltgebieden buiten Mexico de natuurlijke bestuivers (gespecialiseerde bijen) ontbreken, waardoor elke bloem met de hand moet worden bestoven. Daarbij komt, dat van de tros maar één bloem per nacht open gaat. Het duurt vijf tot acht maanden voordat men de halfrijpe vruchten kan oogsten. Na een paar koude nachten kan de hele oogst al mislukken. De geoogste vruchten worden kort verhit en daarna gedurende drie tot zes maanden elke dag eerst in de zon gelegd, waarna ze in wollen dekens worden verpakt en aan een fermentatieproces worden blootgesteld. 's Nachts worden de vruchten in luchtdichte vaten bewaard om het kostbare aroma te behouden. By Ekrem Canli - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45350690 - By Ekrem Canli - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45350674 - By H. Zell - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8747299 -

Gebruik

Het aroma van vanille in room, cake en andere levensmiddelen kan worden verkregen door wat synthetische vanille toe te voegen of door vanillepeulen mee te koken. Een sterker aroma kan worden bereikt door de peulen overlangs open te snijden, waardoor het zeer smaakvolle merg vrijkomt uit het binnenste van de peulen. Kwaliteitsvanille heeft een sterk smakend/geurend aroma, maar aan levensmiddelen wordt meestal synthetische vanilline of vanille van mindere kwaliteit toegevoegd, omdat dit veel goedkoper is.