Fruit: Actinidia

(Kiwi en Minikiwi

of Kiwibes)

Algemeen Het geslacht Actinidia omvat 40-60 soorten waarvan de bekendste zijn: • Actinidia chinensis: meestal “gele”vruchten die bij het rijpen hun haren verliezen; als commerciële kiwi inmiddels verdrongen door deliciosa, m.u.v. de recent ontwikkelde Zespri ® gold; • Actinidia deliciosa: de “groene” kiwi die we in de winkel kopen; deze vrucht behoudt zijn haar; • Actinidia arguta: de haarloze kiwibes; slechts zeer beperkt commercieel aanbod; • Actinidia kolomikta: de sierkiwi met zijn tweekleurig blad (groen met wit/roze punt), die ook vruchten draagt. A. chinensis Door Wouterhagens uit nl, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1741660 A. deliciosa By Rob Hille - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2340100 - By Wouter Hagens - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1906442 - A. arguta Von Sten, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2264219 - Von Qwert1234 - Qwert1234's file, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7082332 - CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=370560 A. kolomikta By Ralf Roletschek - vom Autor fotografiert, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1392677 - By Sten Porse - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=79091 - By Bff - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9812532 - Von Qwert1234 - Qwert1234's file, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8541288 Al deze soorten zijn bladverliezende klimplanten en meestal tweehuizig, d.w.z. dat voor vruchtzetting een mannelijke en een vrouwelijke plant nodig zijn. Kolomikta en arguta zijn zeer winterhard (-30°C), chinensis en deliciosa zijn matig winterhard en hebben vooral als jonge plant enige bescherming nodig. Voor de Nederlandse tuin wordt vooral arguta (‘Issai’) aanbevolen, om een aantal redenen: • de vruchten zijn (nog) niet in de winkel verkrijgbaar; • wordt veelal smakelijker gevonden dan deliciosa en heeft meer vitamine c per gram; • is volledig winterhard; • groeit minder hard en behoeft daardoor weinig snoei; • heeft een goed dragend eenhuizig ras ‘Issai’; • ‘Issai’ is vrij algemeen verkrijgbaar bij tuincentra; • ‘Issai’ geeft het eerste of tweede jaar reeds vruchten. Van deliciosa is ook een eenhuizig ras verkrijgbaar, dat vaak wordt aangeboden onder de naam ‘Jenny’ of ‘Boskoop’. De vruchten zijn iets kleiner dan de kiwi, die we in de winkel kopen. In de praktijk valt de vruchtzetting soms tegen: sommige aangeboden planten lijken toch mannelijk te zijn of produceren in sommige jaren bijna uitsluitend mannelijke bloemen, dit is waarschijnlijk ook het geval bij het ras ‘Solo’. Omdat de groeikracht relatief groot is hebben deze planten meer ruimte nodig dan ‘Issai’ en vergen ze meer snoeiwerk. "Jenny" Bloeit uw kiwi wel maar krijgt u geen vruchten, bestudeer dan eens de bloemen, zie foto's hieronder: Links de mannelijke bloem met alleen meeldraden, rechts de "vrouwelijke" met meeldraden en stampers (de witte friemels in het midden). Links een kiwibloem en rechts een "vrouwelijke" en een “mannelijke” bloem van een minikiwi. Kiwi-rassen Actinidia chinensis • ‘Hongyang’  lichtgroen vruchtvlees met rode ring rond de kern • ‘Hort 16A’  (Zespri ® gold) mag alleen gekweekt worden door geautoriseerde kwekers • ‘Kosen’  groen vruchtvlees met rode ring rondom de kern • ‘Kuimi’  groen vruchtvlees • ‘Lushanxiang’  geel vruchtvlees • ‘Rainbow Red’  lichtgroen vruchtvlees met rode ring rondom de kern • ‘Sanuki Gold’  geel vruchtvlees • 'Soreli'  vroegbloeiend en vroegrijpend, geel vruchtvlees • ‘Belén’  vroegbloeiend Actinidia deliciosa • ‘Boskoop’  andere naam voor ‘Jenny’ • ‘Jenny’  • ‘Solo’  • ‘Abbot’  zeer vroeg bloei en vroegrijpend • ‘Allison’  • ‘Bruno’  halfvroegrijpend • ‘Convi 97001’  (Green Light®) een 30-45 dagen eerder rijpende variant van ‘Hayward’ • ‘Hayward’  late bloei en laatrijpend; het meest commercieel geteeld, rijpt in Nederland (te) laat • ‘Monty’  late bloei halfvroegrijpend • ‘Starella®’  een winterharde variant van ‘Abbott’ • ‘Atlas’  • ‘Buitenpost’  • ‘Males’  • ‘Matua’  vroegbloeiend, maar later dan meest vrouwelijke chinensis rassen • ‘Tomuri’  late, soms tegenvallende bloei Actinidia arguta • ‘119-40-B’  • ‘Issai’  geschikt voor kleinere tuinen, meest aanbevolen ras; • ‘Ambrosia ® Grande’  • ‘Amdue’ Maki)  • ‘Julia’ (Sachsenkiwi) laatbloeiend • ‘Jumbo’  • ‘Ken’s Red’  • ‘Red Princess’  • ‘Weiki’  (Bayernkiwi) • ‘Manny’  • ‘Nostino’  allround bestuiver • ‘Romeo’  (Sachsenkiwi) laatbloeiend • ‘Weima’  (Bayernkiwi) Actinidia kolomikta • ‘Dr Szymanowski’  • ‘Ananasnaya’  • 'Summerkiwi Senty'  • ‘Arctic Beauty’  sierplant • ‘Adam’  sierplant • ‘Vlada’  goede bestuiver Opkweken Wil men tweehuizige rassen aanplanten dan heeft men veel ruimte nodig, één mannelijke plant is voldoende voor 4-5 vrouwelijke. (Mini-)Kiwi’s kunnen het best tegen een muur of aan een pergolasysteem verbouwd worden, net als een druif. Een warme zonnige standplaats met een goed doorlatende humusrijke bodem is gewenst. De A.j.morris - Trabajo propio, CC BY-SA 3.0, h t t p s : / / c o m m o n s . w i k i m e d i a . o r g / w / i n d e x . p h p ? c u r i d = 2 2 7 4 9 6 4 8 - De A.j.morris - Trabajo propio, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23038139 Snoeien Snoeien gebeurd vooral ’s zomers na de bloei, dit bevordert bloemknopvorming. Zijscheuten nijpt men boven het 5de blad, scheuten met vruchten worden genepen op 7 bladeren boven de vrucht. Evt. dikke lange scheuten en eventueel een teveel aan scheuten verwijderd men. Dit houdt men de gehele zomer bij. Evt. noodzakelijke wintersnoei beperkt zich tot verjongingssnoei. (Wintersnoei bevordert vooral de groei van lange twijgen.) Voor afbeeldingen teeltsystemen en snoeien zie hier (kiwi) en hier (kiwibes). Oogsten De onderscheiden soorten en rassen rijpen op verschillenden tijden: A. kolomikta rijpt het eerst, daarna A. arguta en tot slot A. deliciosa en A. chinensis. De laatste worden meestal pas na de eerst nachtvorst geoogst in december. Gebruik De (gladde) minikiwi’s kunnen net als een kers zo van de struik worden gegeten. De (harige) kiwi’s moeten eerst worden geschild. Beide kunnen worden verwerkt tot gelei jam enz. Door Luc Viatour - own work www.lucnix.beNikon case D300 optical Sigma 150mm F2,8 macro, GFDL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3563567 - Von Kontrollstellekundl - Eigenes Werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45462892